List współczesnego rabina do rabiego z Nazaretu Nigdy dotąd nie zdarzyło się, aby rabin chwycił za pióro i zwrócił się bezpośrednio do Jezusa, tak jak człowiek do innego człowieka, Żyd do innego Żyda, jak rabin do innego rabiego. Jacquot Grunewald, który - czerpiąc ze swej rozległej wiedzy talmudycznej - postanowił szczegółowo rozpatrzyć krytyczno-historyczne opinie o Ewangeliach, wyrażane przez samych chrześcijan, ośmiela się przemawiać do Jezusa w tonie braterskim. Pozwala sobie nawet strofować go, bez cienia pobłażliwości, za różne gesty i słowa przypisywane mu przez Tradycję. Tradycję, którą zresztą pod niejednym względem podważa, rzucając całkiem nowe światło na pewne epizody z życia Chrystusa, takie jak rozmnożenie chleba, wjazd do Jerozolimy, a zwłaszcza Ostatnia Wieczerza. Napisany w formie dziennika pielgrzymkowego, w którym daty zbiegają się z kalendarium żydowskich świąt, list współczesnego rabina dowodzi wielkiego talentu epistolograficznego, a także niezwykłego zmysłu ana...
Szabatowe przepisy. 100 receptur na żydo...
100 przepisów na tradycyjne dania szabatowe, nowojorskie klasyki i zanurzoną w koszerności nowoczesność. Wejdź do kuchni Marca Grossmana, który w Paryżu prowadzi kilka restauracji, i odkryj zarówno smaki ulicznego jedzenia, jak i bardziej intymną kuchnię opartą na tradycyjnych żydowskich przepisach z dzieciństwa autora. Bajgle, banana bread, bob bowl przywodzą na myśl gwar nowojorskiej ulicy. Chrupiąca chałka, kugel, czulent, holiszkies, cymes, gefilte fish, strudel subtelnie przemycają ideę szabatu, czasu odpoczynku, bliskości i odnawiania więzi z rodziną. Zadbania o siebie i bliskich. Poczuj spokój i równowagę płynącą z obcowania z szabatową kuchnią. W święto Purim upiecz hamantasze, tak słodkie jak smak zwycięstwa, w Chanukę usmaż latkes, a na święto Pesach przygotuj wspaniały talerz sederowy. Odkryj bogactwo smaków i zapachów rodzących się na styku wielobarwnych kultur. Tłumacz: Eliza Kasprzak-Kozikowska Cena detaliczna: 69,99 złAutor: Marc GrossmanRok wydania: 2023Opra...
Zwarty i precyzyjny wykład podstawowych zasad przestrzegania Szabatu, jednoznaczne wyjaśnienie kwestii mogących budzić najwięcej wątpliwości u osób chcących spędzić ten wyjątkowy dzień na żydowski sposób. Książka poprzedzona jest wstępem rabina Pecarica, przybliżającym mistyczne sensy Szabatu. W Talmudzie powiedziane zostało, że gdy wszyscy Żydzi przestrzegać będą dwóch Szabatów tak jak należy – Mesjasz nadejdzie. Świat wkroczy w inną fazę, w inny wymiar swej egzystencji. Warto się więc postarać, a niniejsza książka może w tym dopomóc. Autor: Isidor GrunfeldTłumacze: Ilona Mańka-MarciszStowarzyszenie PardesOprawa: Miękka ze skrzydełkamiFormat: 15.5x23.0cmIlość stron: 128Wydanie: 1Rok wydania: 2011ISBN: 978-83-611-3440-4Ciężar: 0,2 kgKategorie:JudaizmRozmyślania religijne Spis treściWstęp 5I.DUCH SZABATU1. Znaczenie Szabatu 252. Szabat a życie 29II.POJĘCIE MELACHY1. Czym jest melacha? 352. Idea leżąca u podstaw rozumienia melachy 403. Klasyfikacja według celu 454. Wyjątkowe znaczenie ...
Szabat - cel i znaczenie dzisiaj
O szabacie często myślimy w kategoriach żydowskich tradycji, które praktykowane do dziś przez naród wybrany, nie muszą mieć żadnego odniesienia w codziennym życiu chrześcijan. Biorąc jednak pod uwagę całe Pismo Święte oraz Bożą koncepcję szabatu, przedstawioną zarówno w Starym Testamencie, jak i ugruntowaną przez samego Jezusa Chrystusa, możemy dostrzec, że w planie Boga Ojca szabat został ustanowiony na każdy okres historii, dla całej ludzkości. Zapraszamy gorąco do odkrywania prawdziwego znaczenia SZABATU w wymiarze wiecznego Królestwa Bożego. Spis treści WstępKazimierz Barczuk: Prawdziwy szabatEmanuel Machnicki: Siódmy dzień tygodniaAlina Wieja: Czas, by usłyszeć Boga SERIA SKARBY KRÓLESTWAAutorzy: Kazimierz Barczuk, Emanuel Machnicki, Alina Wieja...
Sytuacja prawna cmentarzy żydowskich w P...
Od czasu zakończenia II wojny światowej istnieje w Polsce kwestia cmentarzy żydowskich. Kwestię tę można najogólniej ująć jako problem ich znikania lub znaczącego pomniejszania ich obszaru tak w wymiarze jednostkowym, jak i łącznym albo jako proces niszczenia cmentarzy żydowskich i eliminowania ich z przestrzeni. Małgorzata Bednarek dokonuje wnikliwej analizy historyczno-prawnej tego zjawiska.Desakralizacja i zabudowa cmentarzy domami mieszkalnymi, urzędami, szkołami, zakładami przemysłowymi i usługowymi jest tym prostsza, iż zdecydowana większość cmentarzy żydowskich nie stanowi własności gmin wyznaniowych żydowskich i Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich. Cmentarze żydowskie zostały bowiem upaństwowione na podstawie przepisów Dekretu 1946 o majątkach opuszczonych i poniemieckich. Skarb Państwa stał się ich właścicielem wskutek tzw. przemilczenia w dniu 1 stycznia 1956 r. Następnie cmentarze żydowskie, z wyjątkiem tych, które znajdowały się w zarządzie państwowych osób prawnych o pona...
Świetlana przyszłość? Żydowski Związek M...
Autorka postawiła sobie za cel opisanie programu i działalności Cukunftu, a także wypunktowanie, co na tle propozycji innych żydowskich organizacji młodzieżowych w przedwojennej Polsce mogło być w jego ofercie atrakcyjne dla młodych Żydów. Do tak postawionego zadania podeszła w sposób metodyczny , tworząc konsekwentną, usystematyzowaną, logicznie spójną narrację, z której wyłania się interesujący obraz działalności Cukunftu, zaprezentowany na szerokim tle historyczno-społecznym. Na podkreślenie zasługuje nie tylko szerokość spojrzenia i rzetelność w zgłębianiu poszczególnych zagadnień, ale także doskonała znajomość kilku języków, co pozwoliło Autorce pracować na źródłach w językach żydowskich. Praca jest nie tylko interesująca, ale i ważna, gdyż uzupełnia naszą wiedzę o wiele istotnych szczegółów dotyczących dwudziestowiecznej historii polskich Żydów.dr hab. Magdalena RutaISBN: 978-83-7866-078-1EAN: 9788378660781Autor: Magdalena KozłowskaOprawa: twardaFormat: 24.7 x 16.8 cmLiczba stron...
Pisanie tej książki było dla mnie nie tylko radością, ale jednocześnie pewnym podsumowaniem mojego pielgrzymowania po drogach judaizmu, które zaczęło się w 1996 roku i trwa nieprzerwanie. Słowa Księgi Powtórzonego Prawa: "Słuchaj Izraelu, Pan jest naszym Bogiem, Pan jest Jedyny" ( Pwt 6,4 ) zmieniły od podstaw moje życie. Były jak ostrze noża godzące prosto w serce, były jak nokaut na ringu bokserskim czymś, czego w sposób werbalny nie da się ani wyrazić, ani przekazać. Próbowałam się od nich uwolnić sądząc, że to tylko chwilowa imaginacja, ale one były jak potrzask, jak pętla. Te słowa, które trzymają mnie mocno do dziś, stały się kluczem do judaizmu... Czym jest dla mnie judaizm? Treścią życia w jego warstwie duchowej i intelektualnej. Wielowiekowa mądrość rabinów nie jest dla mnie poznaniem dla samego poznania, ale aktem otwierania się ducha na przyjęcie tego poznania. Autor: Elżbieta SmykowskaOprawa: TwardaFormat: 13.0x20.6cmIlość stron: 212Wydanie: 1Rok wydania: 2010Kategorie: ...
W Spowiedzi mordercy. Opowiedzianej w jedną noc Roth zamienia ustny przekaz chasydzki we fragmentaryczną i wielowątkową rekonstrukcję dokonaną przez postać narratora z nowoczesnej powieści: głos opowiadający o swoich dwu Icherzähler zaczyna od modelu magida chasydzkiego, by dojść do conradowskiego kapitana Marlowa. Dziewięć dziesiątych Spowiedzi mordercy… należy bez wątpienia do zamkniętej struktury przypowieści chasydzkiej i tradycyjnej opowieści: historia Gołubczyka opowiedziana jest z dystansem przez wszechwiedzącego narratora, który przenosi ją w przeszłość, osądza ją w tym samym momencie, w którym o niej mówi, i wymienia dosłownie jej alegoryczne znaczenia. Lecz na końcu bohater wychodzi z paraboli i wchodzi w powieść… Jego opowieść stopniowo zamienia się dla słuchaczy w prawdziwy Erlebnis (doświadczenie przeżyte), żłobi zmarszczki i bruzdy na ich twarzach, jak gdyby oni również przeżyli te wydarzenia i przyjmowali na siebie ciężar życia Gołubczyka, albo przynajmniej tego, co im z...
Drugi tom zbioru esejów nowojorskiego rabina Shaia Helda ? teologa i współzałożyciela Hadar Institute w Nowym Jorku ? w których komentuje on cotygodniowe czytania Tory. Held odnosi mądrość Tory do sytuacji współczesnego człowieka, zapraszając do głębokiej refleksji nad własnym życiem oraz sposobem, w jaki postrzegamy i traktujemy siebie oraz innych. Dogłębnie analizuje Talmud i midrasze, odwołuje się do wielkich pisarzy literatury światowej, a także do myślicieli innych religii, aby znaleźć odpowiedzi na fundamentalne pytania ? o Boga, naturę ludzką i o to, co znaczy być osobą religijną we współczesnym świecie. Podkreśla przy tym wagę empatii w etyce żydowskiej oraz rolę boskiej miłości w żydowskiej teologii. Książka może być ważnym odkryciem także dla chrześcijan ? pomaga lepiej zrozumieć wspólną przestrzeń między chrześcijaństwem i judaizmem. Prezentowane w tej książce komentarze są pełne pasji, współczucia, współodczuwania oraz ostrożnej nadziei. Zachęcają Czytelniczki i Czytelnikó...
Pierwszy tom zbioru esejów nowojorskiego rabina Shaia Helda ? teologa i współzałożyciela Hadar Institute w Nowym Jorku ? w których komentuje on cotygodniowe czytania Tory. Held odnosi mądrość Tory do sytuacji współczesnego człowieka, zapraszając do głębokiej refleksji nad własnym życiem oraz sposobem, w jaki postrzegamy i traktujemy siebie oraz innych. Dogłębnie analizuje Talmud i midrasze, odwołuje się do wielkich pisarzy literatury światowej, a także do myślicieli innych religii, aby znaleźć odpowiedzi na fundamentalne pytania ? o Boga, naturę ludzką i o to, co znaczy być osobą religijną we współczesnym świecie. Podkreśla przy tym wagę empatii w etyce żydowskiej oraz rolę boskiej miłości w żydowskiej teologii. Książka może być ważnym odkryciem także dla chrześcijan ? pomaga lepiej zrozumieć wspólną przestrzeń między chrześcijaństwem i judaizmem. Autor: Held ShaiRok wydania: 2022Oprawa: twardaLiczba stron: 352Format: 16.0x24.0cmNumer ISBN: 9788366485785...
Opis W 2001 roku przyjechała do Polski grupa amerykańskich uczennic, które napisały sztukę o Polce ratującej w czasie wojny żydowskie dzieci. Z dnia na dzień po latach zapomnienia Irena Sendlerowa stała się bohaterką mediów i symbolem wszystkich tych, którzy mieli odwagę sprzeciwić się złu. Do zorganizowania pomocy potrzebny był sprawnie działający system, pieniądze i siatka zaangażowanych osób, gotowych zaryzykować życie. Jak wspominał profesor Bartoszewski, „łatwiej było znaleźć mieszkanie do przechowania skrzyni broni niż dla jednego Żyda”. Irena Sendlerowa, kobieta, która niewątpliwie robiła rzeczy wielkie, zasługujące na podziw, i to w najtrudniejszych czasach, wyłania się w tej książce powoli spośród grona ludzi, których złączył wspólny los – ratujących i ratowanych. Tych, którzy udzielali schronienia, i tych, którzy schronienia szukali. To opowieść o niezwykłych Polkach i uratowanych przez nie setkach dzieci. „Wyjątkowa, mądra, ważna książka – napisana z ogromnym szacunkiem...
SEMICKIE MARZĒAḤ (MARZEAH) A GRECKI SYM...
SEMICKIE MARZĒAḤ A GRECKI SYMPOZJON. Uczty i kult przodków jako elementy ideologii władzyKsiążka dotycząca starożytnych wyobrażeń na temat życia po śmierci, podejmująca w szczególności zagadnienia związane z kultem przodków i instytucjonalną rolą, jaką w sprawowaniu tego kultu odgrywały uczty rytualne: semickie marzēah i grecki sympozjon. Autor, w oparciu o teksty źródłowe, bada analogie ideologiczne w zakresie wyobrażeń o życiu po śmierci pomiędzy wczesną Grecją a starożytnym Bliskim Wschodem. Podejmuje także zagadnienia dotyczące starożytnej ideologii władzy i miejsca, jakie zajmował w niej kult przodków oraz organizowane na ich cześć uroczystości.Spis treściWstęp1. Zakres pracy2. Struktura pracy3. Stan badańRozdział 1Uczty rytualne starożytnego Bliskiego Wschodu i wczesnej Grecji1.1. Marzēaḥ1.1.1. Amos i Jeremiasz1.1.2. Marzēaḥ w Biblii1.1.3. Marzēaḥ w Lb 25, 1-181.1.4. Uczty na cześć przodków w Świątyni Salomona1.1.5. Marzēaḥ w Ugarit1.1.6. Mapa z Madaby i „dom marzēaḥ”1...
Rozmowy o Biblii Narodziny judaizmu
Ktokolwiek jednak pragnie uchwycić myśl autorów biblijnych, musi bez względu na swe przekonania starać się spojrzeć najpierw na ich dzieło nie tak, jak sam je widzi, lecz tak, jak oni na nie patrzyli. Warto tu, jak sądzę, zacytować słowa Jeana Rudhardta, historyka religii greckiej, profesora Uniwersytetu w Genewie. Powiada on, że jeśli chcemy zrozumieć cokolwiek z tej czy innej religii, to „nie ma na to innego sposobu, niż stać się uczniem tych, których chcemy zrozumieć [...]. Krótko mówiąc, trzeba w miarę możliwości zapomnieć o naszych nawykach myślowych, aby odtworzyć w sobie – tam, gdzie chodzi o religię grecką – również i grecką mentalność”.Zdanie to jest nie mniej słuszne w odniesieniu do Biblii. Studiując ją musimy zatem uczciwie próbować odtworzyć w sobie coś z mentalności biblijnej, z postawy wewnętrznej biblijnych autorów. A zasada ta dotyczy wszystkich Czytelników, zarówno niewierzących, jak i tych wierzących.(Anna Świderkówna, fragment książki)W sierpniu 2018 roku mija 10 la...
Te małe przenikliwe prozy poruszają i niepokoją jednocześnie. Jeżeli diagnoza, jaką stawiają, jest słuszna, to mamy w Polsce wielki problem.Olga Tokarczuk31 opowieści o byciu Żydem w dzisiejszej Polsce. Ich narratorzy pozostają anonimowi. Niektórzy wciąż się ukrywają, inni nie dopuszczają myśli, że mogą być Żydami, jeszcze inni w dobrej wierze opowiadają antysemickie frazesy. Mikołaj Grynberg uważnie słucha.Lepiej nie być Żydem, bo sam pan widzi, że amatorzy nie ustawiają się do tego w dzikich kolejkach – radzi narrator tytułowej historii. To wszystko normalnemu człowiekowi w głowie się nie mieści – mówi narrator innej.Tekstom towarzyszą zdjęcia, nieoczywiste – jak te historie.ISBN: 978-83-62795-50-5EAN: 9788362795505Autor: Mikołaj GrynbergFotografie: Mikołaj GrynbergOprawa: miękka ze skrzydełkamiFormat: 13.7 x 21 cmLiczba stron: 132Ciężar: 0,195 kgNależy do serii: Opowiadaj dalejRok wydania: 2017Kategorie: Opowiadanie polskie Społeczno-obyczajowa ...
Rebe powiedz - O żydowskiej sztuce życia
Żydowska mądrość na niespokojne czasy. Rabin Polski w rozmowie z Ireną Wiszniewską o najważniejszych kwestiach egzystencjalnych - miłości, strachu, szczęściu, pieniądzach, seksie. Wszystko oparte na własnych doświadczeniach biograficznych. O pieniądzach: Wiele lat temu po raz pierwszy spotkałem miliardera. Słuchałem go myśląc, że świetnie, że jest taki bogaty, ale przecież nie założy trzech par spodni naraz. Wtedy uzmysłowiłem sobie, że przed każdym człowiekiem stoi to samo wyzwanie: cieszyć się jedną chwilą po drugiej, nic więcej, bo nie żyjesz jutro, ale teraz. Uznałem, że to wyzwanie, bo nie wszyscy tak potrafią. O szczęściu: Pewien człowiek skarży się Bogu, że nic mu nie wychodzi, że ma nieudane życie. A Bóg na to: - Myślisz, że jest ci źle? To ja ci dopiero pokażę, jak może być źle! Inny człowiek dziękuje Bogu za wszystkie wspaniałe rzeczy, które go w życiu spotykają. A Bóg na to: - Myślisz, że jest ci dobrze? To ja ci dopiero pokażę, jak może być dobrze! O strachu: Człowiek nie p...
Rabin Markus Jastrow i jego wizja reform...
Książka Michała Galasa jest jedną z najbardziej wartościowych pozycji, jakie powstały w ostatnich latach w Polsce z zakresu judaistyki czy w ogóle tzw. studiów żydowskich. Jest tym bardziej cenna, że dotyczy tematyki w ogóle w polskim obiegu naukowym nieobecnej, a mianowicie batalii o reformę judaizmu, która rozpoczęła się z początkiem XIX wieku i na dobrą sprawę, mimo podziału judaizmu na wiele denominacji, nie zakończyła się do dzisiaj. []Zaletą książki jest medium, przez które autor pokazuje XIX-wieczne dzieje tej batalii. Medium tym jest Markus Jastrow, osoba bardzo ważna także dla polskiej mitologii narodowej. Nie tylko dlatego, że był polskim Żydem, ale nade wszystko, że jako kaznodzieja synagogi postępowej na ul. Daniłowiczowskiej w Warszawie wziął udział w patriotycznych demonstracjach w 1861 roku, a także, razem z rabinem Berem Meiselsem i kaznodzieją Kramsztykiem, został uwięziony w warszawskiej Cytadeli. Jego miejscami konspiracyjna działalność na rzecz zbliżenia między Pola...
Rabbi, który odnalazł Mesjasza
Historia Icchaka Kaduriego i Jego przepowiedni czasów ostatecznych, która wstrząsnęłaortodoksyjnym Judaizmem.Trzy największe światowe religie monoteistyczne oczekują nadejścia Mesjasza: chrześcijanie– powrotu Jezusa Chrystusa, muzułmanie – pojawienia się Mahdiego, a Żydzi tego, żeMaszijah Ben-Dawid wreszcie zacznie sprawować rządy w Jerozolimie.Rabbi Icchak Kaduri, urodzony około 1898 roku, zmarł 28 stycznia 2006 roku.Był on jednym z najbardziej znanych i kochanych nauczycieli w całej historii narodu Izraelskiego,pod koniec życia zaczyna mówić o swym rzekomym spotkaniu z Mesjaszem, nie chcąc jednakzdradzić Jego tożsamości. Co się za tym kryje? Co zdradzi dokument otwarty po śmierci rabina?Z jakiegoś powodu stuośmioletni rabin Kaduri, jeden z najbardziej znanych nauczycieli zaczynagłosić coś, czego nikt by się nie spodziewał po ortodoksyjnym Żydzie i naraża na niebiezpieczeństwocała spuściznę swego długiego życia. Dalsza część tej książki wprawi Czytelników w osłupienie.ISBN: 978-83-775...
Przypowieść o skrybie i inne opowiadania
Dwanaście opowiadań Szmuela Josefa Agnona, jedynego izraelskiego laureata literackiego Nobla (w 1966 roku); w przekładzie i z posłowiem Piotra Pazińskiego.Agnon jest jednym z ojców założycieli literatury izraelskiej, mistrzem Amosa Oza i Cruji Szalew. Urodzony w Buczaczu w 1888 roku, zmarły w Jerozolimie w roku 1970, żył w czasach zwątpienia w religię i tradycję, Zagłady, ale też tworzenia się żydowskiego państwa i świeckiej literatury hebrajskiej. Jego opowiadania i powieści czerpią zarówno z tradycji, jak i z nowoczesności. Widać w nich przemiany literatury żydowskiej: od tradycyjnej przypowieści po imaginacyjne pejzaże, którymi zachwycał się Jorge Luis Borges.„Przez kilka lat usiłowałem wydostać się z cienia Agnona, walczyłem, by uwolnić swoje pisarstwo spod jego wpływów, od jego kwiecistego, wykwintnego, drobnomieszczańskiego niekiedy języka, od jego miarowej rytmiki, od pewnej midraszowej pogody ducha połączonej z ciepłym tchnieniem bogobojnej mowy, pulsu melodii jidysz i spokojne...
Przybywaj oblubienico - śpiewnik szabato...
Boi Kala! Przybywaj Oblubienico! Refren hymnu Lecha dodi „Pójdź, mój ukochany, naprzeciw Oblubienicy – powitajmy Szabat!”, jest odniesieniem do talmudycznej opowieści jak mędrcy wiali Święty Dzień. Rabi Chinina wychodził na pole i mówił: „Pójdźmy, wyjdźmy naprzeciwko Szabatu – Królowej!”, a rabi Janaj ubierał strój szabatowy i mówił: „Boi Kala! Boi Kala!” – „Przybywaj Oblubienico!” (Bawa Kama 32b). Lecha dodi to hym liturgiczny śpiewany w synagodze, w piątek po zmierzchu, na przywitanie Szabatu. Pierwsze litery zwrotek hymnu tworzą imię jego autora – rabiego Szlomo Halewi Alkabeca, szesnastowiecznego kabalisty z Safed. „Mój ukochany” może być odczytane jako odniesienie do Boga lub też do przyjaciela, z którym wychodzi się przywitać „Oblubienicę”, czyli Szabat. Arizal włączył ten hymn do swojego modlitewnika i z biegiem czasu pieśń te stała się integralną częścią piątkowego nabożeństwa. Jest ona śpiewna na różne melodie – Żydzi sefardyjscy śpiewają ją na melodię starszą nawet niż sa...
Przeszłość i przyszłość w świętach bibli...
Święta, które Bóg nazywa swoimi, są pięknym obrazem Jego łaski i miłosierdzia. Są obchodzone przez wierny lud w celu wyrażenia Bogu wdzięczności i uwielbienia. Każde z tych świąt składa świadectwo o Mesjaszu.Książka ta, napisana w formie wywiadów z Kazimierzem Barczukiem – znawcą kultury żydowskiej, jest wspaniałą pomocą w zapoznaniu się z prawdziwym przesłaniem świąt biblijnych. Spis treści: Przedmowa Wstęp: Biblijny kalendarz żydowski 15Rozdział 1 Szabat - siódmy dzień tygoidnia 17Rozdział 2 Pascha - Wielkanoc 29Rozdział 3 Liczenie Omeru 41Rozdział 4 Szawuot - Święto Tygodni / Zielone Święte 51Rozdział 5 Tisza B'Aw - Dzień Żałoby 61Rozdział 6 Rosz HaSzana - Dzień Żałoby 71Rozdział 7 Jom Kippur - Dzień Pojednania 81Rozdział 8 Sukkot - Święto Szałasów i Simchat Tora 91Rozdział 9 Chanuka - Poświęcenie Świątyni / Święto Świateł 101Rozdział 10 Tu B'Szwat - Nowy Rok Drzew 113Rozdział 11 Purim - Święto Losów / Wybawienia 123Podsumowanie: Święto Pana Boga 133Apendyks: Kalendarz Żydowski 13...
